Bazylejski Indeks AML za rok 2025

Bazylejski Indeks AML (Basel AML Index) jest to niezależny, globalny ranking poszczególnych jurysdykcji pod kątem oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, a także raport na temat trendów w tym obszarze tematycznym.

Celem tworzenia tego indeksu jest całościowa ocena oraz klasyfikacja krajów i regionów w zakresie oceny ryzyka AML i CFT, a także rozpowszechnianie informacji na temat tych przestępczych procederów i przeciwdziałania im.

Dokument ten może być zatem pomocny w ocenie ryzyka AML dokonywanej na poziomie krajowym oraz przez instytucje obowiązane. Definiuje bowiem, jak każda z ocenianych jurysdykcji jest podatna na pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu, a także jak radzi sobie z przeciwdziałaniem tym zjawiskom.

Kluczowe dane z Bazylejskiego Indeksu AML 2025 omawiane w tym artykule:

• Metodologia oceny ryzyka AML wg Bazylejskiego Indeksu AML.
• Ocena Basel AML Index dla Europy i Ameryki za rok 2025.
• Wyniki Bazylejskiego Indeksu AML 2025 dla Polski i innych krajów.

Jak jest tworzony Bazylejski Indeks AML?

Zarówno ranking, jak i raport są opracowywane przez International Centre for Asset Recovery (ICAR) działający w ramach Basel Institute on Governance. Dane, na podstawie których powstają te dokumenty, pochodzą z 17 publicznie dostępnych źródeł. Są wśród nich m.in. informacje z analiz Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (Financial Action Task Force, FATF), Transparency International, Bank Światowy (World Bank), Reporterzy bez Granic (Reporters Without Borders) oraz Globalnej Inicjatywy przeciwko Międzynarodowej Przestępczości Zorganizowanej (Global Initiative Against Transnational Organized Crime).

Bazylejski Indeks AML jest opracowywany raz na rok od 2012 roku. W 2025 roku powstało już 14. wydanie, które pod kątem 17 wskaźników ocenia 203 jurysdykcje z całego świata, w tym Polskę i inne kraje europejskie. W publicznej edycji uwzględniono część analizowanych krajów – 177 jurysdykcji, dla których zebrano wystarczającą ilość danych do obliczenia wiarygodnego wyniku ryzyka. Rosja po raz drugi od 2024 roku jest wykluczona z publicznej edycji Bazylejskiego Indeksu AML z powodu zawieszenia jej członkostwa w FATF w roku 2024.

Na ostateczną ocenę każdej analizowanej jurysdykcji w ramach Bazylejskiego Indeksu AML wpływa ocena dokonywana na podstawie 17 wskaźników podzielonych na 5 grup (tzw. domen):

• jakość systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i proliferacji broni masowego rażenia (waga: 50%),
• ryzyko korupcji i oszustw (waga: 17,5%),
• przejrzystość finansowa i standardy (waga: 17,5%),
• przejrzystość publiczna i odpowiedzialność (waga: 5%),
• ryzyko polityczne i prawne (waga: 10%).

Informacje pochodzące z tego badania są dostępne w kilku wersjach. Publiczne wydanie jest opublikowane na stronie https://index.baselgovernance.org w formacie mapy, rankingu i raportu do pobrania. Jest ono bezpłatne i zawiera wszystkie najważniejsze dane oraz podsumowania odnoszące się do 177 z przeanalizowanych jurysdykcji (czyli o 13 więcej niż w roku 2024).

Istnieją także dwa wydania eksperckie przeznaczone m.in. dla specjalistów ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i osób zajmujących się przestrzeganiem przepisów prawnych. Te wersje mają dodatkowe dane oraz funkcjonalności – np. analizę porównawczą i dane aż o 203 jurysdykcjach. Wydania te są bezpłatne m.in. dla organizacji z sektora publicznego, instytucji międzynarodowych, organizacji non-profit, akademickich i medialnych.

Co zmienia się w Bazylejskim Indeksie AML za rok 2025?

Bazylejski Indeks AML z danymi za rok 2025 został opublikowany 8 grudnia 2025 roku, a jego bezpłatną wersję publiczną można pobrać tutaj.

Niezmiennie od lat, zgodnie z metodologią Bazylejskiego Indeksu AML, każda analizowana jurysdykcja i każdy badany region są oceniane na skali od 0 do 10, gdzie 0 oznacza ryzyko najmniejsze, a 10 to ryzyko największe.

Tegoroczny Bazylejski Indeks AML podkreśla znaczenie stosowania w obszarze AML podejścia opartego na ryzyku (risk-based approach). Chcąc oferować jak najbardziej praktyczne wsparcie poprzez swoją analizę, twórcy Basel AML Index zmienili w tym roku metodologię oceny ryzyka – edycja ekspercka od 2025 roku będzie wykorzystywać metodę statystyczną grupującą jurysdykcje według naturalnych wzorców w danych. W rezultacie zastosowania nowego podejścia wskaźniki o wartości poniżej 4,70 oznaczają niższe ryzyko, wskaźniki plasujące się w granicach 4,70–6,08 to średnie ryzyko, a wskaźniki o wartości powyżej 6,08 oznaczają wyższe ryzyko, co lepiej wspiera stosowanie podejścia opartego na ryzyku.

Ważną częścią tegorocznej eksperckiej edycji Bazylejskiego Indeksu AML jest analiza ryzyk związanych z aktywami wirtualnymi. Eksperci wskazują, że przestępcy coraz częściej wykorzystują je w swoich nielegalnych działaniach, korzystając z tego, że są one słabo kontrolowane i regulowane. Dlatego w ramach analizy poszczególnych jurysdykcji pod uwagę brane były dane dotyczące m.in. korupcji, oszustw, przejrzystości publicznej, ryzyk politycznych i prawnych, standardów sektora finansowego, wolności obywatelskich, zarządzania sektorem publicznym czy wolności mediów.

Jak w 2025 roku Bazylejski Indeks AML ocenia ryzyko AML na poziomie globalnym?

Średnia globalna dla całego świata poprawiła się, choć nieznacznie – w roku 2025 wynosi 5,28, a w roku 2024 wyniosła 5,30. Choć firmy i rządy inwestują znaczne zasoby i poświęcają wiele wysiłków na walkę z praniem pieniędzy i powiązanymi przestępstwami finansowymi, to wciąż pozostaje wiele do zrobienia. Twórcy Basel AML Index podkreślają jednak, że skoro średnia globalna nie pogarsza się, to oznacza, że wysiłki na rzecz przeciwdziałania praniu pieniędzy nie są wyprzedzane przez zagrożenia takie jak rosnące wykorzystanie do nielegalnych celów wirtualnych aktywów oraz sztucznej inteligencji.

Raport pokazuje, że na poziomie globalnym wyniki powoli przesuwają się w kierunku wartości środkowych. W pewnym uogólnieniu można zauważyć zmianę pokazującą, że kraje o wyższym ryzyku powoli poprawiają swoje wyniki, ale z kolei kraje o historycznie dobrych wynikach mają lekko gorsze wskaźniki w 2025 roku. Tegoroczna edycja publiczna donosi, że 54% jurysdykcji (88 jurysdykcji) uzyskało lepsze wyniki, 43% (71 jurysdykcji) gorsze, a 3% (5 jurysdykcji) pozostało bez zmian.

Pozostając wciąż na poziomie globalnym, warto jeszcze podkreślić, że wyniki lekko poprawiły się tylko w dwóch obszarach ryzyka – dotyczy to jakości systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i proliferacji broni masowego rażenia (zmiana z 5,58 na 5,54) oraz ryzyka korupcji i oszustw (z 5,12 na 5,09). Ryzyko polityczne i prawne nie zmieniło się znacząco (z 4,45 na 4,46). Jednak dwa obszary odnotowały pogorszenie, co budzi obawy dotyczące przejrzystości w zakresie beneficjentów rzeczywistych i skuteczności regulacji finansowych – są to przejrzystość finansowa i standardy (z 5,42 na 5,47) oraz przejrzystość publiczna i odpowiedzialność (z 4,23 na 4,35).

Jak w 2025 roku Bazylejski Indeks AML ocenia Europę i Amerykę Północną?

W Unii Europejskiej i Europie Zachodniej poziom ryzyka regionu nieznacznie wzrósł w 2025 roku. Nastąpiło osłabienie wyników w zakresie przejrzystości finansowej, korupcji i oszustw. Poprawiła się przejrzystość sektora publicznego. Zaś jakość systemu AML / CFT oraz ryzyko prawne i polityczne pozostają na stabilnym poziomie. Około 80% jurysdykcji z tego regionu plasuje się na niskim poziomie ryzyka, a średnia dla regionu wyniosła 4,11, czyli jest lepsza niż średnia globalna na poziomie 5,28.

Europa Wschodnia i Azja Środkowa odnotowały w 2025 roku niewielki wzrost ogólnego ryzyka dla regionu. Najsłabszymi obszarami okazały się być dwa obszary: ryzyko prawne i polityczne, a także korupcja. Wynik tego regionu na poziomie 5,2 jest bliski średniej globalnej o wartości 5,28.

Ameryka Północna, czyli Stany Zjednoczone i Kanada, także odnotowała wzrost średniego ryzyka w roku 2025. Wyniki dotyczące jakości systemu AML / CFT i przejrzystości w sektorze publicznym pozostały niezmienione. Pogorszyły się natomiast wskaźniki związane z przejrzystością finansową, korupcją oraz ryzykiem politycznym i prawnym. Średnia regionu o wartości 4,72 przewyższa średnią globalną, ale jest słabsza niż średnia dla Unii Europejskiej i Europy Zachodniej.

Jak w 2025 roku Bazylejski Indeks AML ocenia Polskę i inne kraje?

W gronie 10 krajów najlepiej radzących sobie z ryzykiem AML w 2025 roku są: Finlandia (3,03), Islandia (3,04), San Marino (3,08), Dania (3,18), Estonia (3,25), Szwecja (3,48), Andora (3,48), Słowenia (3,49), Norwegia (3,73), Nowa Zelandia (3,76). W porównaniu z rokiem poprzednim w top 10 zabrakło Litwy i Grecji, które spadły do top 20. W ich miejsce weszły Norwegia i Nowa Zelandia.

Polska znajduje się na 132. miejscu Bazylejskiego Indeksu AML za rok 2025, z punktacją 4,49. W 2024 roku była to wartość 4,34, a więc odnotowaliśmy lekkie pogorszenie wskaźnika, które choć nie jest niepokojące, to potwierdza, że wciąż pozostaje wiele do zrobienia, aby zbliżyć się do najlepszej punktacji w rankingu.

Wśród krajów europejskich lepsze wyniki od Polski w 2025 roku otrzymały nie tylko kraje z top 10, ale też m.in.: Czechy (3,82), Portugalia (3,83), Grecja (3,99), Francja (3,99), Łotwa (4,01), Litwa (4,03), Chorwacja (4,18), Hiszpania (4,24), Austria (4,28), Gruzja (4,32), Słowacja (4,38) i Belgia (4,46).

Natomiast słabsze wyniki od Polski w gronie krajów okołoeuropejskich w 2025 roku uzyskały m.in.: Mołdawia (4,64), Włochy (4,76), Rumunia (4.81), Niemcy (4,97), Bułgaria (5,00), Węgry (5.16), Ukraina (5.38), Turcja (5,65) czy Białoruś (5,70).

FAQ, czyli informacje o Bazylejskim Indeksie AML w pigułce:

1. Co to jest Bazylejski Indeks AML?

Bazylejski Indeks AML (Basel AML Index) to międzynarodowy ranking, który porównuje państwa pod względem zagrożeń związanych z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Stanowi niezależną analizę pokazującą zarówno poziom podatności poszczególnych krajów na te zjawiska, jak i główne tendencje w tym obszarze.

2. Jakie znaczenie dla AML ma Indeks Bazylejski?

Bazylejski Indeks AML służy jako praktyczne narzędzie do oceny ryzyka AML na poziomie państw, pomagając określić skalę zagrożeń w danej jurysdykcji. Pokazuje również, jak skutecznie poszczególne kraje przeciwdziałają praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, wspierając tym samym lepsze działania prewencyjne.

3. Jak instytucje obowiązane mogą wykorzystać Bazylejski Indeks AML?

Instytucje obowiązane mogą wykorzystywać Bazylejski Indeks AML jako punkt odniesienia przy ocenie ryzyka związanego z klientami lub transakcjami z różnych krajów. Pomaga im on dostosować środki bezpieczeństwa finansowego do poziomu zagrożeń charakterystycznych dla danej jurysdykcji.

4. Jakie są najważniejsze dane i wnioski z Bazylejskiego Indeksu AML 2025 dla Polski i Europy?

Bazylejski Indeks AML za rok 2025 wskazuje, że Europa Zachodnia i Unia Europejska zanotowały niewielki wzrost ryzyka AML, głównie z powodu słabszych wyników w zakresie przejrzystości finansowej, korupcji i oszustw, mimo że przejrzystość sektora publicznego uległa poprawie. Region nadal jednak plasuje się znacznie lepiej od średniej globalnej (4,11 wobec 5,28), a aż 80% państw pozostaje w grupie niskiego ryzyka.

Dla Polski indeks pokazuje lekkie pogorszenie wyniku z 4,34 do 4,49, co wskazuje na konieczność dalszego wzmacniania systemu AML, aby zbliżyć się do poziomu najlepszych państw europejskich, czyli np. Finlandii (3,03), Islandii (3,04), San Marino (3,08), Danii (3,18) czy Estonii (3,25).

***

Chcesz mieć pewność, że Twoi klienci i kontrahenci nie działają w krajach wysokiego ryzyka AML i nie trzeba wobec nich stosować wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego?

Skorzystaj z list restrykcyjnych iAML, które pozwalają szybko i sprawnie zweryfikować podmioty nie tylko na liście krajów podwyższonego ryzyka, ale także na liście PEP, listach sankcyjnych, liście ostrzeżeń KNF, liście PKD podwyższonego ryzyka oraz w rejestrze beneficjentów rzeczywistych!