PEP – osoby zajmujące eksponowane stanowiska polityczne

Ustawa z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, a także ustawa z dnia 30 marca 2021 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw wprowadziły zmiany związane ze współpracą instytucji obowiązanych z osobami zajmującymi eksponowane stanowisko polityczne, czyli tzw. PEP (ang. Politically Exposed Persons).

Nowe regulacje mogą stanowić wyzwanie dla instytucji obowiązanych, a szczególnie małych i średnich podmiotów, które nie dysponują środkami finansowymi na zakup kosztownych systemów AML czy międzynarodowych baz PEP. Istnieją jednak gotowe i niedrogie rozwiązania AML, które udostępniają firmom rozbudowane, zweryfikowane i na bieżąco aktualizowane listy PEP.

Zmiany w definicji osób o statusie PEP

Ważną zmianą, którą wprowadziła ustawa z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, jest rozszerzenie definicji PEP. Natomiast zmianą wg nowelizacji ustawy z dnia 30 marca 2021 roku jest zawężenie katalogu PEP przez wyłączenie z niego grup stanowisk średniego i niższego szczebla.

Do grupy Politically Exposed Persons należą osoby zajmujące eksponowane stanowiska polityczne lub pełniące znaczące funkcje publiczne:

• zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• jak również w instytucjach międzynarodowych.

Wg najnowszej ustawy AML, osoby o statusie PEP to m.in.:

• szefowie państw, szefowie rządów, ministrowie, wiceministrowie oraz sekretarze stanu,
• członkowie parlamentu lub podobnych organów ustawodawczych,
• członkowie organów zarządzających partii politycznych,
• członkowie sądów najwyższych, trybunałów konstytucyjnych oraz innych organów sądowych wysokiego szczebla, których decyzje nie podlegają zaskarżeniu, z wyjątkiem trybów nadzwyczajnych,
• członkowie trybunałów obrachunkowych lub zarządów banków centralnych,
• ambasadorowie, chargés d’affaires oraz wyżsi oficerowie sił zbrojnych,
• członkowie organów administracyjnych, zarządczych lub nadzorczych przedsiębiorstw państwowych, spółek z udziałem Skarbu Państwa, w których ponad połowa akcji albo udziałów należy do Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych,
• dyrektorzy, zastępcy dyrektorów oraz członkowie organów organizacji międzynarodowych lub osoby pełniące równoważne funkcje w tych organizacjach,
• dyrektorzy generalni w urzędach naczelnych i centralnych organach państwowych oraz dyrektorzy generalni urzędów wojewódzkich,
• inne osoby zajmujące stanowiska publiczne lub pełniące funkcje publiczne w organach państwa lub centralnych organach administracji rządowej.

Inne ważne definicje związane z osobami zajmującymi eksponowane stanowiska polityczne

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy definiuje także krąg osób znanych jako bliscy współpracownicy osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne, wskazując, że są nimi:

• osoby fizyczne będące wspólnie z osobą o statusie PEP beneficjentami rzeczywistymi osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub trustów,
• osoby fizyczne, które utrzymują z Politically Exposed Persons inne bliskie stosunki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• osoby fizyczne będące jedynym beneficjentem rzeczywistym osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub trustów, co do których wiadomo, że zostały utworzone po to, by osoba zajmująca eksponowane stanowisko polityczne odnosiła z nich faktyczne korzyści.

Ustawodawca uwzględnił w ustawie AML również definicję członków rodziny osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne, którymi są:

• małżonek lub osoba pozostająca we wspólnym pożyciu z osobą o statusie PEP,
• dziecko osoby o statusie PEP i jego małżonek lub osoba pozostająca we wspólnym pożyciu,
• rodzice osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne.

Praktyczne aspekty związane z utrzymywaniem stosunków gospodarczych z PEP

Na mocy ustawy instytucje obowiązane w stosunku do każdej z wymienionych wcześniej grup, czyli:

• klientów lub beneficjentów rzeczywistych, którzy zajmują eksponowane stanowiska polityczne w Polsce lub w instytucjach międzynarodowych,
• członków rodziny osób o statusie PEP,
• osób znanych jako bliscy współpracownicy osób o statusie PEP,

muszą stosować środki bezpieczeństwa finansowego, czyli m.in.:

• sprawdzenie, czy dana osoba ma status PEP,
• ustalenie źródła majątku klienta,
• ustalenie źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta w ramach stosunków gospodarczych lub transakcji łączących instytucję obowiązaną z PEP,
• zintensyfikowane, bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych z klientem o statusie PEP,
• uzyskiwanie akceptacji kadry kierowniczej wyższego szczebla na relacje gospodarcze z PEP,
• przyjmowanie oświadczeń klientów, że mają lub nie mają statusu PEP.

Jak usprawnić realizację obowiązków w kontekście PEP

Kluczowymi narzędziami, które wspierają instytucje obowiązane w wypełnianiu obowiązków w kontekście współpracy z PEP, są zautomatyzowane systemy AML oraz tzw. listy PEP. Odpowiednie, profesjonalnie przygotowane rozwiązania tego rodzaju pozwalają:

• szybko i niezawodnie zidentyfikować osoby o statusie PEP, korzystając z aktualnych i wiarygodnych danych na temat osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne,
• na bieżąco dostosowywać działania do wyników oceny ryzyka transakcji i podmiotu (w tym w obszarze PEP), która automatycznie jest przeprowadzana przez system informatyczny.

Rozwiązaniem, które spełnia wszystkie wymogi ustawy AML i zapewnia dostęp do listy PEP rzetelnej, codziennie aktualizowanej oraz zawierającej PEP polskich i zagranicznych, jest lista PEP od iAML – dostępna online, przez API lub w formie pliku.

Chcesz dowiedzieć się więcej o zestawie iAML i liście PEP?
Skontaktuj się z naszym działem obsługi klienta:
dok@iaml.com.pl / +48 22 100 36 93